Fundacja Instytut Teatralny im. Mieczysława Hertza została powołana przez reżysera i nauczyciela akademickiego profesora Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie oraz Szkoły Filmowej w Łodzi dr hab. Jacka Orłowskiego.
Od początku swojego istnienia Fundacja współpracuje z ważnymi instytucjami kultury. Dzięki temu w realizowanych przez nią projektach uczestniczą wybitni artyści, badacze i pedagodzy z Polski i zagranicy.
Inauguracja działania Fundacji odbyła się 20 października 2016 roku pod patronatem Prezydent Miasta Łodzi i Marszałka Województwa Łódzkiego. W dawnej Sali Teatralnej łódzkiego Grand Hotelu Jacek Orłowski przygotował czytanie performatywne dramatu Mieczysława Hertza pt. „Ananke”, którego prapremiera miała miejsce w Teatrze „Victoria” ( naprzeciwko Grand Hotelu ) 20 października 1903 roku.
Fundacja została powołana w celu ochrony dziedzictwa kulturowego Łodzi w zakresie twórczości artystycznej związanej z teatrem oraz prowadzenia badań interdyscyplinarnych, skoncentrowanych wokół szeroko rozumianej kultury, edukacji i praktyki teatralnej.
Działania Fundacji prowadzone są w trzech obszarach określonych jako: dokumentacja, edukacja i kreacja.
„Dokumentacja” to gromadzenie i archiwizacja wszelkiego rodzaju dokumentów i świadectw kultury materialnej związanych z historią łódzkich teatrów dramatycznych.
„Edukacja” obejmuje działania związane z upowszechnianiem wiedzy na temat historii łódzkich teatrów a także promocji dokonań artystów i instytucji teatralnych związanych z tym środowiskiem.
„Kreacja” to tworzenie nowych i oryginalnych propozycji artystycznych, edukacyjnych i intelektualnych otwierających nowe horyzonty w kulturze XXI wieku.
W ramach działania Fundacji organizowane są przedstawienia teatralne, koncerty, wystawy, warsztaty, panele dyskusyjne oraz seminaria naukowe. Obok tego prowadzona jest działalność wydawnicza obejmująca zarówno publikacje książkowe jak i audiobooki.
Ważną częścią misji realizowanej przez Fundację jest wspieranie projektów o charakterze artystycznym i naukowym, o niepodważalnym znaczeniu dla rozwoju sztuki teatralnej w Polsce i za granicą. Równie istotna jest troska o pamięć i należyte uhonorowanie osób i instytucji zasłużonych dla kultury polskiej.
Pierwszą inicjatywą w tym zakresie, zakończoną powodzeniem, było wystąpienie do Wojewody Łódzkiego z prośbą o upamiętnienie zasług patrona Fundacji Mieczysława Hertza dla rozwoju Łodzi poprzez nadanie Jego imienia jednej z ulic miasta. Kolejną było skierowanie do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosku o przyznanie Medalu Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” Teatrowi Nowemu im. Kazimierza Dejmka w Łodzi z okazji jubileuszu 70 ‑lecia sceny. Odznaczenie zostało wręczone podczas uroczystej premiery w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w 2019 roku.
17 lutego 2020 roku w Teatrze Nowym im. K. Dejmka odbyła się inauguracja autorskiego projektu dr hab. Jacka Orłowskiego pt. „Mistrzowska Akademia Teatralna. Międzynarodowe Forum Nowych Praktyk Edukacyjnych i Teatralnych”, który jest realizowany przez Instytut Teatralny im. Mieczysława Hertza we współpracy z partnerami z Polski i zagranicy.
MAT jest przestrzenią spotkania i dialogu wielu tradycji obecnych w praktyce edukacyjnej i artystycznej w kraju i za granicą. Konfrontacja odmiennych stylów myślenia i form edukacji ma być drogą do poszukiwania oryginalnych i nowatorskich metod kształcenia odpowiadających na potrzeby adeptów sztuki w XXI wieku